Küresel çapta bir hastalık olan ve yine küresel çapta mücadele gerektiren bir hastalık olan Kuduz nedeniyle farkındalık yaratma çalışmalarının 7, Bursa Tek Sağlık Platformu’nun da 4. Yılı…
Dünya Kuduz Günü’nün 2024 teması da hem kuduzun sınırları aşan bir eylen gerektiren sınırları aşan bir hastalık olduğunu hem de birlikte mücadele etmek için Tek Sağlık’ı hatırlatıyor. Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO ve Kuduz İçin Küresel İttifak (GARC)2024 Dünya Kuduz Günü teması olan ‘’Kuduz Sınırlarını Aşmak’’ ile Kuduz kontrol programlarının Tek Sağlık’ı işlevsel hale getirmek için iyi bir örnek sunduğunu, pandemiye yatkın olanlar dahil diğer zoonotik hastalıklara yönelik sistemler oluşturmak için de hayati önem taşıyan yapıları ve güveni inşa etmeyi sağlayacağını vurguluyor.
Bu tema ile hükümetler, sağlık kuruluşları, hayvan sağlığı hizmetleri ve diğer ilgili topluluklar bir araya gelerek ulusal ve uluslararası işbirlikleri yapılması gerektiği ortaya konuyor.
‘’2030’a Kadar Sıfır Kuduz’’ olarak konmuş olan ‘’köpek kaynaklı insan kuduz ölümleri’’nin ortadan kaldırılmasına yönelik Küresel Stratejik Plan ile ortak bir küresel hedefi vurgulayan bu kurumlar aynı zamanda bu tema ile Tek Sağlık’ın seçkin bir azınlık için değil herkes için ulaşılabilir genel sağlık sistemlerinin güçlendirilmesine de vurgu yapmaktadırlar.
Ülkemize geldiğimizde ise köpek aşılamasının ulusal çapta gerçekleştirilmesiyle ve sürdürülebilirliğinin sağlanması ile küresel mücadeleye destek verilmesi gerekirken, sokaklardan tüm köpeklerin toplanmasını gerektirecek bir kanun ile Kuduz bariyerini ve köpeklerde büyük oranda yakalanmış olan Kuduz bağışıklığını bozacak bir kanunun geri çekilmesi için mücadele ediyoruz.
Meslek örgütlerinin bu konulardaki bilimsel verileri ‘’hayvanseverliğin subjektif bakış açısı’’ olarak değerlendirilmekte, sahipsiz hayvanlar konusunda yerel yönetimler ve Veteriner Hekimler çözümsüzlüğe itilmektedir.
Oysa Türkiye’de TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI VERİLERİNE GÖRE hayvan kaynaklı kuduz hastalığı vakaları azalmaktadır. Evcil hayvanlarda 2018 yılında 437 olan Kuduz vakası, 2023 yılında 86’ya gerilemiş, yabani hayvanlarda 2018 yılında 16 olan vaka sayısı, 2023 yılında 5’e düşmüştür.”
SAĞLIK BAKANLIĞI VERİLERİNE GÖRE ülkemizde, evcil hayvanlar da dahil olmak üzere 2018-2022 yılları arasında kuduz riskli temas sayısı ortalama 267 bin iken, 2023 yılında bu sayı 437 bine ulaşmıştır, yılda ortalama 1-2 insan kuduz vakası görülmektedir.
Bu veriler doğru ise “Kuduz riski artıyor” demek doğru olmayacaktır, çünkü oluşan hassasiyet nedeniyle Kuduz aşısı olmak için başvuranlar sayısı artıyor ama Kuduz hastalığı artmıyor demektir.
Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bilinenin aksine kuduz kontrolü açısından da sahipsiz köpeklerin itlaf edilmelerine geniş ölçüde karşı çıkmaktadır. “Köpek kaynaklı kuduzu kontrol altına almakta kitlesel olarak yapılan aşılamaların etkili olduğu defalarca gösterilirken, köpeklerin yok edilmesinin ise uzun vadede köpek yoğunluğunu azaltmadığı veya kuduzu kontrol altına almada başarılı olmadığı açıkça belirtilmiştir. Bu nedenle toplu köpek itlafları kuduz kontrol stratejisinin bir parçası olmamalıdır. Bu strateji etkili olmamakla beraber sahipsiz köpekler hedef alındığında aşılama programlarına zarar verebilmektedir.” demektedir.
Bu tarz itlaflarda en çok kısırlaştırılmış ve aşılanmış hayvanlar yok edilmektedir. Bu itlaf ya da toplama sürü bağışıklığını doğrudan azaltmakta ve yerel toplulukları kuduz bulaşma riski açısından daha büyük tehlikeye sokmaktadır. Halk sağlığı ve güvenliği için atılacak yanlış adımlar daha büyük tehlikelere yol açabilecek, insanlar ile yakın teması olmayan saldırgan sahipsiz hayvanları, insanlar ile karşı karşıya bırakacaktır.
İşbirlikleri ile toplulukları harekete geçirerek, köpek aşılamasını sürdürme taahhüdünde bulunarak ve Kuduz örneğini kullanarak Tek Sağlık’ı herkes için kullanılabilir hale getirmek amacıyla bir hastalığı ortadan kaldırmak için bir hedef doğrultusunda çalışabiliriz.
Bursa Veteriner Hekimler Odası
Bursa Tabip Odası
Bursa Eczacı Odası
(https://tvhb.org.tr/2024/06/14/kuduz-hastaligi-basin-aciklamamiz/)
(https://www.woah.org/en/event/world-rabies-day-2024-breaking-rabies-boundaries/ )
(https://www.who.int/news-room/events/detail/2024/09/28/default-calendar/world-rabies-day-2024)
